* - Orman Yangınlarını Sönd.Esasları

ORMAN YANGINLARININ SÖNDÜRME ESASLARI

Yangın söndürme faaliyetleri:

Yangın haberinin alınmasından, yangının kontrol altına alınıp soğutulmasına ve yangın sahasının güvenlik altında terk edilmesine kadar yapılan bütün iş ve işlemlerdir.

Yangın Haberinin Ulaştırılması:

Yangın haberi alındıktan sonra durum; haberi alan merkez tarafından sırası ile İşletme Şefine, İşletme Müdür Yardımcısına, İşletme Müdürüne bildirilecek, Bölge Müdürlüklerinde yangın haberi ayrıca Koruma Şube Müdürüne, Yangın Nöbetçi amirine, Bölge Müdür Yardımcısı ile Bölge Müdürüne de ulaştırılacaktır. Müstakil şeflik ve işletmelerde de haberler üst birimlere sırası ile ve vakit geçirmeden bildirilecektir.

Alınan yangın ihbarı, yapılan değerlendirmeyi müteakip ilgili Şeflik, Müdürlük veya Bölge Müdürlüğünce; Orman Genel Müdürlüğüne,Valiye, Kaymakama, İlgili Jandarma ve Askeri Birlik Komutanlığına, Emniyet Müdürlüğüne ve Cumhuriyet Başsavcılığına da intikal ettirilecektir. Meydana gelen yangın muhtemel yardım talepleri dikkate alınarak ayrıca en yakın Meteoroloji Müdürlüğü ile Belediye Başkanlığına, varsa İtfaiye Müdürlüğüne, gerekli hallerde Elektrik İdaresine de duyurulacaktır. Özellikle Orman Genel Müdürlüğü’ne yapılacak ilk bildirimlerde form bilgisi beklenmeyecektir.

Yangına İntikal (Hareket)

Yangın haberini alan ilk merkez sorumlusu, yangına en yakın olan yer ekibini hareket ettirecek, ayrıca hava birimlerini de haberdar edecektir.

Yangına hareket edecek olan ekip aşağıdaki hususlara riayet edecektir:

· Uygun söndürme malzemeleriyle avadanlık ve ikmal maddelerini alacak,

· Arazi kıyafetlerini tamamlayacak,

· 1 saatlik kumanyasını hazırlayacak,

· Yol güzergahını tam olarak öğrenecek

· Yangın ikaz pankartı, işaret ve levhalarını beraberinde alacak,

· En geç 5 dakika içerisinde hareket edecek,

· Telsizini açık tutacak,

· Trafik kurallarına uyarak dikkatli ve emniyetli şekilde ve gerekli yerlere yangınla ilgili işaretler koyarak yoluna devam edecektir.

Yangın Yerine Ulaşıldığında Yapılacak Öncelikli İşler:

Yangın yerine ulaşan ve söndürme ekibi yöneticisi durumunda bulunan her kademedeki görevli , aşağıdaki hususlara riayet edecektir:

· Yangının görülebileceği ve haberleşmenin temin edilebileceği uygun noktaları bulacak,

· Yangına vardığını merkeze bildirecek,

· Yangının yerini tam olarak tarif edecek,

· Yangına giden en uygun yol güzergahını bildirecek,

· Ormanın durumu ve yangının seyir şekli hakkında kısa bilgi verecek,

· Mevcut ekibi ile yangını söndüremeyeceği kanaatine vardı ise, ilk anda ihtiyaç duyulan ekip adedi, alet ve ekipman çeşidini belirterek yardım talep edecek,

· Detaylı durum tespit işlemine başlayacaktır.

Yangının Gözlenmesi ve Durum Tespiti:

Yangın yerine varan ilk ekibin amiri, durumu haber bekleyen üst birime bildirmeyi müteakip, mümkünse yangının çevresini dolaşarak ve aşağıdaki rehber sualler ışığında acilen değerlendirme yapacaktır.

· Yangının yanma ve ilerleme biçimi nasıldır? (nokta yangını, gizli, için için, tepeye sirayet eğilimli, şiddetli sıçramalı vs.)

· Yangının yanma yoğunluğu nedir? (hafif, şiddetli)

· Emniyet ilkeleri bakımından doğrudan yapılacak müdahaleye elverişli midir?

· Şu anki zaman nedir? Gelecek zamanın yangın davranışına muhtemel etkisi nasıl olur? (olumlu, olumsuz)

· Alevin yüksekliği nedir? Zamana bağlı olarak ne olabilir? (artar, azalır)

· Yangın nerede başlamıştır, nereye doğru ilerlemektedir?(Eldeki ölçü araçları kullanılarak) yangın alanındaki fiili sıcaklık, nem, rüzgar yönü ve şiddeti nedir?

· Yamaç eğimi ile münasebeti nasıldır? (yamaç yukarı esiyor vs.)

· Hava şartlarında değişme bekleniyor mu?

· Arazi durumu nasıldır? (düz, sarp, kayalık, kanyon vs.)

· Yanıcı maddenin türü (yaşı, boyu, çapı, yaş ve kuru oranı vs.)

· Doğal veya yapay engeller var mı, varsa mesafesi? (sırt, geniş dere, göl, büyük açıklık, Y.E yolları, Y.E. şeritleri vs.)

· Tehlike altında kıymetli alanlar (gençlik sahası, milli park, istihsal ormanı, depo vs.) ve meskun mahal var mı?

· Yangının şu anki büyüklüğü nedir? 1-2 saatte tahminen ne kadar olabilir.?

· Halen mevcut kaynaklar ile sevk edilmiş kuvvetler nelerdir, muhtemelen ne zaman ulaşırlar, kuvvetlerin çalışma güçleri ve eğitim durumları nasıldır?

· Yerleşim yerlerinde tahliye gerekli midir.?

· Arazinin tasarrufu-yönetimi kime aittir? Arazi kullanımında sınırlamalar var mıdır.?

· Bölgeye giriş çıkışlarda, yol ve köprülerde sınırlayıcı durum var mıdır?

· Yukarıdaki hususlar mutlaka öncelikle topoğrafik bir haritaya, o an için yoksa bir krokiye işlenecek, bu harita ve krokiler muhafaza edilecektir.

İlk Müdahale:

İlk Müdahale Stratejisinin Tespiti ve Planının Hazırlanması: İlk müdahale çalışmalarına başlamadan önce basitçe de olsa yapılacak müdahalenin stratejisi belirlenecek ve müdahale planı hazırlanacaktır.

· Müdahalede öncelik sırası tespit edilecek ve bu sıra; can güvenliği, mal ve mülkiyetin korunması, kaynakların korunması ve olayın stabilizasyonu şeklinde oluşturulacaktır.

· Müdahale biçiminin aktif mi yoksa pasif mi olacağı belirlenecektir.

· Yangın bölümlere ayrılacak, ekip veya ekipler asetatlı harita veya kroki üzerine yerleştirilerek görevleri açık olarak tanımlanacaktır.

· Stratejik hedef çok basit olarak belirlenecektir. (mesela yangın milli parka geçmesin, ağaçlandırma sahasına atlamasın)

· Kaçış yolları ve güvenlik bölgeleri oluşturulacak ve bunlar ekip üyelerine bildirilecektir.

· Alternatif eylemler belirlenip her biri için fayda ve risk analizleri yapılacaktır.

İlk Müdahale Prensipleri

Yangını ve Şartlarını Tetkik Et:

Gözlem

Öncelikle yangının çevresini dolaş, yangını görebileceğin hakim bir nokta bul buradan imkanları araştır. Şu tespitlerini kısa bir zamanda yap.

· Yangın kenarına bitişik yanıcı maddeler, süceyrat, enkazlar ve istihsal artıkları gibi yangını körükleyici maddelerin bulunduğu yerleri tespit et.

· Yangının tehlikeli yönünü, yerini, en çok zarar verebileceği yönünü tespit et.

· Yangın hattı çevresinde veya ilerleme istikametinde yangının zarar verebileceği yerleşim alanı, orman deposu, üretimi devam eden orman, ağaçlandırma sahası, milli park ve orman içi dinlenme yeri gibi alanlar var mı tespit et.

· Yangın kontrol edilemezse, yardımcı olacak doğal engelleri tespit et, yollar, akarsu, kayalık, açıklık alan, yangın emniyet yolu, yangın emniyet şeridi v.s. belirle.

· Yangını hızlandırabilecek arazi yapısını incele, dar dere, kutu dere, meyilli arazileri belirle.

· Tehlike anında çalışanların kaçabileceği yerleri tespit et.

· Nokta yangınlarını gözle.

İlk Müdahalenin Yapılması

a) Genel Kurallar : 1- Tespit edilen hayati noktadan mümkün olduğu kadar çabuk müdahaleni yap. 2- Yangının başından ayrılma. 3- Eldeki mevcut kuvvetlerle olabilecek ve sonuç alınabilecek müdahaleyi yap. Vakit kaybetme. 4- Merkeze devamlı bilgi ver. 5- Çalışmalara gece ve gündüz devam et.6- Rüzgarı daima arkana al.

İlk Müdahale :

1- Söndürmek için su veya toprak kullan. Yanan kısımların hava ile temasını kes. 2- Yangın çevresinde mineral toprak çıkıncaya kadar şerit aç. Bunun için 2-3 metre genişlikteki bir şeritte yanıcı maddeleri temizle. Çıkan materyali dış tarafa at. Sonra açılan bu şeritten 30-60 cm. genişlikte mineral toprağı çıkart. Çıkan materyali dış tarafa at. Eğer şeridi yangına bitişik açıyorsan çıkacak materyali yanan tarafa at. Şerit açıldıktan sonra zamanın varsa şeritten itibaren iç tarafa doğru 10-15 metre genişlikteki alanda yanmayı hızlandıracak materyali daha içeri doğru taşı ve ser. Budama yap, bütün mesele yangını örtü yangınına dönüştürmektir. Örtü yangını ile mücadele daha kolaydır. Aynı işlemi şeridin dış tarafında da yap. 3- Yangının yön değiştirmesi veya yandan tehdit etme riskini asgariye indirmek için doğal engellere ve yollara en yakın noktaları tespit et. 4- Öncelikle ateşi birden alevlendirebilecek noktalardan uzak tutmaya çalış. Ateşi alevlendirebilecek bol miktarda süceyrat, enkaz, gençlik gibi yanıcı maddelerin yoğun olduğu ve yangının patlama yapabileceği yerlere öncelik ver. 5- Yangını tek yerde olacak şekilde kuşat, iki kol halinde genişlemesini engelle. 6- Yangının çevresiyle oluşturulan hattan ateşin geçmesini sağlayacak olan yanıcı maddeleri yok et. (Yangın hattının kenarında enkaz yığıntısı, grup halinde boylu gençlik, geniş tepeli ağaç gibi.) 7- Açtığın yangın hattına yakın, yanmamış diğer yanıcı maddeleri de uzaklaştır. Kontrolü yapabilmek için gerekirse alan feda et. 8- Mevcut engelleri kullan. 9- Eğer yangının tamamını kontrol edemiyorsan bilgi ver ve yangının bir bölümünde çalışma yapmaya devam et. 10- Yangın ev, bina, yerleşim alanlarını sarmışsa tüm faktörleri göz önünde tut ve can alıcı noktadan müdahale et.

Müdahele Hattı (Söndürme Şeridi) Yerinin Tespit Esasları:

İlk müdahale planının hazırlanmasını müteakip, müdahale hattı yerinin belirlenmesi işlemine geçilecek, bu çerçevede aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulacaktır:

· Güvenlik ilkeleri asla göz ardı edilmeyecektir. (bu husus çalışmaların emniyet içinde yapılacağı yerin seçimi yanında çalışmalara katılacak uygun kişilerin seçimini de kapsayacaktır.)

· Risk altındaki değerler öncelik sırasındaki esaslar çerçevesinde değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

· Yangının hali hazır durumu yakinen değerlendirilecektir. (Yangının yavaş ve zor ilerlediği durumlarda söndürme şeridini yangının önüne çekebilmeniz mümkün olabilir. Diğer yandan yangının alev boyu, hattınızın genişliğini, hattınızın genişliği ise hattın bitirilme zamanını tayin eder.)

· Mevcut topoğrafik durum ve yanıcı madde şartları altında eldeki ekip ve ekipmanın imkan ve kabiliyeti değerlendirilecektir.

· Yanıcı maddenin türü ve özellikleri göz önünde bulundurulacak, ağır yanıcı maddelerden uzak durulacaktır. ( Yağışsız periyotta uzun süre kalmış olan yanıcı maddeler yangını sıçratır, yanıcı madde özellikleri şeridin genişliğine doğrudan etki yapar.)

Hattının Yapım Kuralları

Yukarıdaki prensipler çerçevesinde yangın söndürme şeridinin tesis edileceği yerin belirlenmesini müteakip, yangının çevresinde ve yangının ilerlemesini durdurmaya yetecek genişlikte, minarel toprağı açığa çıkaracak derecede yanıcı maddeden arındırılmış yangın söndürme hattının tesisine geçilecek, bu çalışmalar esnasında aşağıdaki hususlara riayet edilecektir:

· Yangın hattı mümkün mertebe düz hat şeklinde tesis edilecek, dar açılı keskin hatlardan kaçınılacak,

· Mümkün olduğunca yangın kenarına yakın tutulacak,

· Mümkün mertebe mevcut doğal (göl, kayalık, çayırlık, açıklık v.s) ve yapay (Yangın Emniyet Yolu ve Şeridi gibi ) engeller değerlendirilecek,

· Hattın geri emniyeti daima gözetilecek,

· Civardaki nokta yangınları hattın içinde kalacak şekilde değerlendirilecek,

· Ağır yanıcı maddelerden ve çalı çırpılardan kaçınılıp hafif yakıtların bulunduğu yerler tercih edilecek, yangının, kolay alevlenebilecek (süceyrat, enkaz, gençlik gibi) yanıcı maddelere ulaşmasına mani olunacak,

Yangın Hattının Tahkimi

Yapılan ilk müdahele ile yangının stabilizasyonu sağlanır sağlanmaz, hava hallerindeki ani, olumsuz gelişmeler sonucu yangının kontrolden çıkmasına mani olmak üzere, yangın hattının tahkimatına girişilecek, bu maksatla:

· Yangın hattı içindeki tüm yanmamış yakıtlarla, kömürleşmiş maddeler hat içinden ayıklanacak ve yanmış kısma atılacaktır, (arazözle tesis edilmiş hatlarda)

· Hat yakınındaki hava yakıtları azaltılacak, mümkünse dallar uzaklaştırılacaktır,

· Yangın hattı içine kesinlikle yanar madde gömülmeyecektir,

· Hattın takviyesi için gerektiğinde su, köpük veya reterdant kullanılması talep edilecektir,

· Meyilli yerlerde yuvarlanmalara karşı siperleme yapılacaktır,

· Yangın sahası içinde kalan yanmamış ceplerin(adacıkların ) etrafı yeni bir parlamaya imkan vermemek için çevrelenecektir.

YANGINDA EMNİYET PRENSİPLERİ

Kaçış Yolları: Yangın sırasında ve bölgesinde tehlikeli bir noktadan, güvenli bir bölgeye kaçılabilmesi için herkese açık olan yol, patika veya çıkış hatlarıdır.